Vertel het hele verhaal: ‘OVER ONS MET ONS’

Door Cees Luckhardt – reeds verschenen in het Antilliaans Dagblad

Eind april organiseerde in het Hotel Jakarta, op steenworp afstand van de plek waar het museum volgens ‘Het Plan’ moet komen, de drieëndertig jaar bestaande Vereniging Antilliaans Netwerk een bijeenkomst met de kwartiermakers voor leden en vrienden.

Het publiek kreeg van de gastsprekers een presentatie over concept, de oprichting en bouw van het Nationaal Slavernijmuseum met als basis: ‘Vertel het hele verhaal’.

Ongelooflijk dat duizenden volwassenen en kinderen over de hele wereld de participatie bijeenkomsten bezochten en van de kwartiermakers daarin de vraag voorgelegd kregen: ‘’Waarvoor zou jij naar het museum komen?’’  Tegelijkertijd is dit logisch als men bedenkt dat de Nederlanders op meer dan dertig plekken in de wereld betrokken waren bij slavernij. Kwartiermaker Museaal Peggy Brandon legde uit dat bij al deze stappen het uiteindelijke doel is te komen tot een museum  ‘Over ons en met ons’.   John Leerdam nam de mensen mee in zijn taak als kwartiermaker Maatschappelijk en uiteindelijk vertelde kwartiermaker Fysiek David Brandwagt over hoe de keuze tot stand is gekomen om het museum niet in Zuidoost, maar op het Java eiland te laten verrijzen. Letterlijk de plek waar de deelnemers van de bijeenkomst op uitkeken vanuit de zaal in hotel Jakarta waar de bijeenkomst plaats vond. Ze hadden daardoor ook meteen de ervaring over hoe goed of slecht deze plek momenteel te bereiken is vanaf Amsterdam centrum en over de brug bij Pakhuis de Zwijger. 

Hoewel in de uitnodiging de belofte werd uitgesproken dat de aanwezigen ook zouden worden meenemen in het belang van het museum voor het Koninkrijk en Suriname, kwam dit niet helemaal uit de verf. Aangegeven werd dat het voortraject van ‘’Het Plan’’ onder andere een jarenlange wens van de Afro-Surinaamse en Afro Caribische gemeenschappen betreft. Het plan van The Black Archives en Ons Suriname om, ook in Amsterdam, een ‘eigen’ Suriname Museum in te richten en te openen in november 2024 kwam helemaal niet voorbij. Terwijl dit museum in haar beleidsplan van 2023 aangeeft niet alleen zes jaar eerder te openen dan het slavernijmuseum, maar ook 350 Surinaams-Nederlandse geschiedenis te zullen gaan belichten (zie Home – Suriname Museum) met de hulp van onder anderen Felix de Rooy (curator) en Mitchell Esajas (TBA).  Heel kort werd wel even stil gestaan bij het feit dat de mensen uit ‘de Oost’, met het daar ingevoerde Cultuurstelsel de betalingen aan de plantage- en menseneigenaren werd gedaan in ‘de West’ voor het vrijkopen en dus vrijlaten van de slaafgemaakten. Wel ging de avond over de enorme inzet die de kwartiermakers hebben verricht om een goed beeld te krijgen hoe het museum vooral wel en niet ingericht dient te worden, welke kosten nog niet gedekt zijn, het proces de komende maanden, de speciale activiteiten in het museum met name op belangrijke data en de toegangsprijs.

Aan het eind van de presentatie was er gelegenheid tot het stellen van vragen. Een van de vragen uit de zaal was: ‘’Waarom starten jullie in de eerste zaal van het museum met ‘het nu’ en kiezen jullie niet voor een ‘eerste kennis overdracht’ over het startpunt van de slavernij?’’. ‘’Voor alle bezoekers van het Nationaal Slavernijmuseum moet toch het feit duidelijk gemaakt dat aan de Haagse politieke vergadertafel bedacht is om met de WIC volgens een de-humaniserend systeem bewust te kiezen voor slavernij?’’

Na afloop kreeg ik de tip van Peggy Brandon om niet zelf in te vullen, maar de vragensteller te interviewen over wat zij nu precies bedoelde. In dat gesprek werd duidelijk dat zij van mening is dat iedere museumbezoeker de minimale algemene kennis bij binnenkomst overgedragen dient te krijgen over wat later de Trans Atlantische slavenhandel en driehoekshandel is gaan heten. ‘’Het systeem werd in de loop der tijd in praktijk verfijnd met verdeel en heerstechnieken, paternalisme en racisme, maar kent zijn oorsprong in de Haagse vergaderzaal van de Staten-Generaal in 1623’’.

Het meeste indrukwekkende op de avond was niet alleen de opening door acteur, auteur en zanger Noëlgel Pinedo, maar ook zijn statement naar aanleiding van ‘’Het Plan’’. Hij maakte de opmerking dat het feit dat er straks een museum is, al een helend en erkenning gevend werking heeft. Nu moet ik nog steeds, als Curaçaoënaar, uitleggen en dus zelf museum zijn. Straks, over zes jaar, kan ik zeggen: ‘’Wil je meer weten over wat ik vertel?’’, ga dan naar het Nationaal Slavernijmuseum.

Fotograaf: Marjan Visser

Onderschrift foto’s: