Terugblik op de 12e dag van Empathie

Door Cees Luckhardt – reeds verschenen in het Antilliaans Dagblad

Dit keer was het thema van de twaalfde jaarlijkse ‘Dag van Empathie’ op 3 mei: ‘Thuis’.  Verschillende mensen gingen met elkaar in gesprek in Pakhuis de Zwijger met als doel elkaar beter leren kennen.

Samen een thuis

In de opening van de avond werd gesproken over het feit dat we, met onze onderlinge verschillen, samen een thuis delen: Nederland.  Aan verschillende sprekers was voor de avond gevraagd te reflecteren op de vragen: Waar voel jij je thuis? Welke rol heeft je thuis(situatie) op je leven? Hoe zorgen we voor een collectief en veilig thuis? Heb je wel eens een nieuw ‘thuis’ gevonden? Bij nieuwe mensen, gemeenschappen of in een nieuwe plaats?

Thuis is je ziel & imago

Conny Palmen kwam met een geweldig boeiende lezing waarin zij het publiek meenam in een hoe in de Franse taal thuis gekoppeld is aan het bij jezelf komen, ‘je ziel’. Ieders thuis is dan ook een afspiegeling van de persoonlijkheid. Als je bij iemand in zijn huis mag komen ben je geconfronteerd met zijn of haar ‘zijn’. Kinderen die daarin opgroeien krijgen uit ‘thuis’ veel mee. Vervolgens maakte Palmen de brug naar het ‘thuis’ van de Engelse koninklijke familie dat een geheel eigen imago kent en dat plots doorkruist werd door de beschuldigingen aan het adres van prins Andrew. 

Hij bleef namelijk in contact met de zedendelinquent Epstein die met zijn ex-vriendin Maxwell jonge meisjes ronselde (tussen 1994-2004). Ook voor Andrew. Het stel was met vriend Weinstein in 2006 speciale gast op Winston Castle om de 18 jarige verjaardag van Andrews dochter Beatrice te vieren.

Thuis is hoe je naar de wereld hebt leren kijken

De imago schade was gigantisch. Zo ernstig dat hij van zijn PR mensen het advies kreeg om zich te laten interviewen door de BBC om zijn reputatie en het aanzien van het Engelse Koningshuis te herstellen. Maar in plaats van een imago verbetering veroorzaakten zijn antwoorden en opmerkingen enkel een nog grotere onherstelbare beschadiging van het imago en het Koningshuis als merk. Uit alles bleek dat hij van ‘huis’ uit naar de wereld kijkt vanuit een ivoren toren. Compleet wereldvreemd dacht hij werkelijk tijdens en na het interview dat hij goed bezig was zijn eigen imago en zijn Koninklijke ‘huis’ te redden. Zo maakte Palmen pijnlijk duidelijk dat iedereen een product is van zijn of haar ‘thuis’. Iemand als Andrew die eenzaam opgegroeid is, met een moeder die zelden aanwezig is, omdat ze koningin is, weet totaal niet wat ‘normaal’ en ‘not-done’ is in de samenleving. Andrew heeft net als zoveel anderen in zijn ’thuis’ bepaalde gedragingen en normen aangeleerd gekregen waardoor zaken voor hem ‘normaal’ en ‘genormaliseerd’ zijn die haaks staan op hoe in de samenleving ‘normaal’ is gedefinieerd. Het interview is terug te kijken via:

Prince Andrew & the Epstein Scandal: The Newsnight Interview – BBC News (youtube.com)

Na de lezing van Palmen ging het gesprek verder over onderlinge verschillen als over een gemeenschappelijke basis. Het woord was onder andere aan Chanel Lodik en Natascha van Weezel.

Institutioneel racisme is geestelijk geweld

‘‘Het is zelden fysiek’’ zo stelde Chanel Lodik (diversiteitsconsultant en marketingadviseur) . ‘’Ik maak het elke dag mee’’. Om daarbij direct de kanttekening te maken dat haar dit overkomt in een land waar zij zich thuis voelt. Haar manier om ermee om te gaan is: ‘’zodra ik ‘thuis’ kom ‘doe ik die jas uit’’’. Chanel kiest eigenlijk altijd voor het aangaan van de dialoog en ziet dat als de oplossing om naar empathie toe te werken. Nog een echte eye-opener was haar uitleg over de drie soorten empathie die te onderscheiden zijn en hoe daarmee om te gaan.  

De omgeving van de mens is de medemens

Op een geheel andere manier bleek Natascha van Weezel (journalist & schrijver) geconfronteerd met zich niet of juist wel ‘’thuis’ voelen in Nederland. Door haar joodse ouders is zij lange tijd extreem beschermd opgevoed, overal dreigde gevaar volgens haar ouders die een oorlogstrauma overdragen hebben gekregen. Zij kon vertellen over de verhalen die we in de media niet voorgeschoteld krijgen. Zoals het feit dat haar opa en oma, die dik in de negentig zijn, het liefst vandaag nog naar Amsterdam verhuizen, weg uit Israël vanwege Netanyahu en zijn oorlogspolitiek. Die oorlogspolitiek verscheurd families in voor en tegen. Natascha maakte pijnlijk duidelijk dat niet iedereen de oorlogspolitiek steunt met ‘’er wonen ook normale mensen in Israël’’. Zij voorzag het gesprek van een mooie empathische uitspraak van haar vader: ‘’hou je hart zacht’’. Probeer vooral vast te stellen ‘’wat voelt die ander en kan ik dat begrijpen?’’.

Je bent alles, behalve ok

Na dit dubbel interview gingen met elkaar in gesprek Dina Zbeidy (Antropoloog & Sociale Wetenschappelijk onderzoeker) en  Kevin-Ahn Kwang Soo-Groen (gedragsverandering expert & Spoken Word artiest)

Kevin-Ahn deelde heel open zijn confrontatie met de Nederlandse samenleving als een plek waar hij zijn ‘thuis’ moest vinden en zocht maar daar eigenlijk niet in slaagde door het feit dat iedereen hem op zijn Aziatische uiterlijk toespraak met van alles behalve dat hij OK was. Hij hoorde er absoluut niet. Die druk voelde hij zo zwaar dat hij in de puberteit allerlei plastische chirurgie wilde uit laten voeren. Andere wijdere ogen, een Europese neus en langere benen. Gelukkig heeft hij door een reis te maken door het land van herkomst (Korea) een maandlang mogen beleven niet vreemd, gek of raar gevonden te worden, maar erbij te horen. Het feit dat hij geadopteerd is door Nederlandse mensen beschrijft hij als goed bedoelt en lief, maar wat het vooral gemaakt heeft is dat hem keihard een familie, traditie, taal, gewoontes en  identiteit is afgenomen. Hij vroeg al vanaf zijn vierde/vijfde jaar aan zijn adoptie-ouders waarom zie ik er niet zo uit als jullie? Voor de hele zaal werd duidelijk dat adoptie niet altijd in het voordeel van het betreffende kind is, het kan zulke grote identiteitsproblemen opleveren, zeker als adoptie-ouders en kind uiterlijk niet matchen, dat het kind meer slechte dagen dan goede dagen ’thuis’ heeft.  

Je hoeft mij niet te kennen om mij te erkennen

Dina Zbeidy heeft een Palestijnse achtergrond en familie wonen in Gaza. Zij kon een aantal  persoonlijke actuele gebeurtenissen vertellen die ons niet bereiken via de media zoals het hartverscheurende verhaal van het gezin dat zij goed kent en dat bij een controlepost te horen kregen dat de vrouw met kinderen door moest lopen en de man moest blijven. Dit vond twee maanden gelden plaats en tot op heden is onbekend, ondanks online zoektochten, wat er met deze kennis van de familie van Dina is gebeurd. Het gevoel een tweede rangburger te zijn kon met allerlei voorbeelden verduidelijken. In allerlei dagelijkse situaties moet zij steeds uitleg geven en zich ook verdedigen vanwege haar familiare achtergrond.     

Na alle indringende bijzondere open verhalen die waren ontstaan door de goede en vriendelijk gestelde open vragen van moderator Maurice Seleky werd de avond toepasselijk afgesloten door zangeres Ntjam Rosie met het prachtige gezongen ‘Home’ van Michael Kiwanuka.  

 
Wanneer wordt herdenken iets van ons allemaal?

De nabeschouwing van de nationale herdenking van 2024 in het kader van 3 mei dag van Empathie vond plaats op 6 mei met als centrale vraag: ‘Welke verhalen worden herdacht en welke vergeten?’.

Naast dat er altijd beweging is ‘over wie herdenken we nou?’’ zijn verschillende mensen van mening, zoals dit jaar ook de burgemeester van Amsterdam, dat we tijdens de Nationale Dodenherdenking enkel en dus exclusief de Nederlandse slachtoffers moeten herdenken.. Dus niet alle oorlogsslachtoffers.

Terwijl de directeur van het Amsterdam 4 en 5 mei comité (Esther Gaarlandt) juist op 3 mei nog wist te vertellen dat veel verhalen ruimte krijgen door lokale initiatieven.  Zo staat men in Zuidoost stil bij Anton de Kom en George Maduro. Of gaan taxi-chauffeurs met DragQueens in gesprek onder de titel: Heels & Wheels. Maar de grote vraag op deze avond aan het panel met mensen uit de Molukse, Palestijnse, Joodse en Angolese gemeenschap was: ‘’Sluit de herdenking en het programma aan bij de behoeften en ontwikkelingen uit de samenleving?’’ Het leverde een ‘unanieme nee’ op van de panelleden. Gevolgd door de opmerking:  ‘’Wanneer wordt het ‘herdenken’ iets van ons allemaal?’’ Dat zal zeker ook de komende weken en maanden de vraag zijn mede na het grote debacle op de Dam met slechts 4.400 bezoekers terwijl 10.000 mensen zich net drie dagen daarvoor hadden aangemeld. Die 5.500 mensen die niet naar de Dam gingen, hebben niet alleen het reserveringscircus belachelijk gemaakt, maar uiteraard ook wie we daar wel en niet herdenken. Het gebrek aan inlevingsvermogen over waar de samenleving behoefte aan heeft kwam zo wel heel pijnlijk tot uiting.  

3 mei Dag van Empathie: De Dag van Empathie vindt plaats op de vooravond van de Nationale Herdenking en Bevrijdingsdag. Tijdens het hoofdevenement beklimmen ieder jaar diverse en uiteenlopende sprekers, dichters en muzikanten ons podium op 3 mei. Door middel van hun verhalen, poëzie en muziek leert het publiek deze personen beter kennen. De sprekers en artiesten geven elk op hun eigen manier en met persoonlijke verhalen inzicht in hun drijfveren, achtergrond en cultuur en de manier waarop die hun kijk op de huidige samenleving bepalen. De organisatie van 3 mei Dag van Empathie streeft ernaar om te komen tot een Nationale viering van 3 mei net als en in samenwerking met het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Die samenwerking bestaat al enkele jaren met het Amsterdamse4 en 5 mei comité. Vanaf heden met nog eens drie andere Amsterdamse organisaties onder de titel: ’Empathische alliantie’

Lespakket Empathie Om de kracht van empathie te verduurzamen, is het belangrijk jeugd en jongeren te leren wat empathie betekent en hoe je empathisch kan handelen, ook als je iemands gedrag of gevoel niet meteen begrijpt. Met de werkvormen in dit pakket ervaren de leerlingen hoe het voelt om (geen) empathie te voelen, onderzoeken ze de beperkingen van empathie en gaan ze vanuit nieuwsgierigheid met elkaar in gesprek over controversiële kwesties. Het lespakket Empathie bestaat uit vijf lessen voor de bovenbouw van het PO en zes lessen voor de onderbouw van het VO.    Het lespakket is gratis te downloaden via www.dagvanempathie.nl en is het hele jaar door beschikbaar voor scholen. Scholen worden gestimuleerd (door inzet van ons educatieteam) om gedurende het jaar het lespakket te gebruiken.

Empathische Kalender 2024/2025 In de Empathische Kalender zijn ruim 80 activiteiten opgenomen die plaatsvinden in Nederland in mei 2024 en 2025 die aansluiten bij de thema´s van de Dag van Empathie. De kalender heeft tot doel zoveel mogelijke empathische activiteiten in mei 2024 en 2025 toegankelijk te maken en bij een zo groot mogelijk publiek onder de aandacht te brengen. Er staan verschillende activiteiten uitgelicht 3 mei Dag van Empathie: De Dag van Empathie vindt plaats op de vooravond van de Nationale Herdenking en Bevrijdingsdag. Tijdens het hoofdevenement beklimmen ieder jaar diverse en uiteenlopende sprekers, dichters en muzikanten ons podium op 3 mei. Door middel van hun verhalen, poëzie en muziek leert het publiek deze personen beter kennen. De sprekers en artiesten geven elk op hun eigen manier en met persoonlijke verhalen inzicht in hun drijfveren, achtergrond en cultuur en de manier waarop die hun kijk op de huidige samenleving bepalen. zoals lezingen, documentaires, dans, voordrachten, theater of debat.